“Ik heb gewoon geen discipline.” Als ik een euro kreeg voor elke keer dat iemand dat zei, dan zat ik nu op een tropisch eiland met een cocktail in mijn hand. Dat hele ‘Ik heb geen discipline’- verhaal? Dat is onzin. Geen discipline hebben is geen karaktereigenschap. Het is een gewoonte. En gewoontes kun je veranderen. Sterker nog: discipline is te trainen. Train je het, dan wordt het makkelijker om dingen te doen waar je eigenlijk geen zin in hebt, maar die je wel dichter bij je doel brengen. Dus stop met klagen over motivatie en kijk hoe je jezelf leert om gewoon te doen wat gedaan moet worden. Ook als het stemmetje in je hoofd roept: “Nee, niet nu. Later.” Dit zijn mijn 7 tips die je helpen discipline te kweken, zonder meditatiekussens, visionboards of een ochtendritueel van drie uur.

Wat komt aan bod:

    1. Wat is discipline?
    2. Wanneer heb je nou echt discipline?
    3. Waarom discipline het verschil maakt tussen dromen en gewoon doen
    4. Discipline ontwikkelen: 7 stappen die werken
    5. Even tussendoor
    6. Discipline ontwikkelen? Gewoon doen
    7. Veelgestelde vragen over discipline

Wat is discipline? (spoiler: er is geen strafkamp voor nodig)

Wat is de volledige betekenis van discipline? Discipline betekenis Van Dale:

  • Tucht
  • Regime van strenge gedragsregels

Klinkt alsof je meteen onder een koude douche moet stappen om vijf uur ‘s ochtends. Maar discipline is niet per se iets strengs of zwaars.

Discipline is gewoon: doen wat nodig is, ook als je er geen zin in hebt.

Discipline in het Engels is ook discipline. Maar daar hoor je het vaker in zinnen als “He has a great self-discipline.” Oftewel: hij is geen uitsteller die zich laat afleiden door TikTok of Instagram.

Discipline in het Nederlands wordt trouwens op twee manieren toegepast:

  1. Als gedragsvorm: je doet wat je jezelf hebt voorgenomen (zelfdiscipline)
  2. Als vakgebied: zoals in “verschillende disciplines in de zorg”

Als vakgebied heeft disciplines de betekenis van: gebieden waarin je gespecialiseerd kunt zijn. Denk aan disciplines in de kunst, disciplines in de zorg of wetenschap.

Wat is de betekenis van discipline als gedragsvorm? Dan gaat het over gedrag en karakter.

En nee, discipline betekent niet dat je een strak regime moet volgen zonder ruimte voor plezier. Het betekent wel dat je op de lange termijn denkt. En daar zit precies het verschil tussen mensen die blijven dromen en mensen die gewoon dingen voor elkaar krijgen.

In de Tijdwinst Podcast spreek ik met iemand, die zeer bekend is met discipline: de voormalige topsporter en Special Forces operator, Erwin van Beek. 

Wanneer heb je nou echt discipline?

Discipline draait niet om streng voor jezelf zijn of leven als een monnik. Het draait erom dat je doet wat moet. Keer op keer. En daarvoor zijn een paar elementen belangrijk. Zonder deze elementen? Dan wordt het niks. Dan blijf je hangen in goede voornemens, to-do lijstjes en half afgemaakte plannen.

  1. Je weet waarvoor je het doet
  2. Je doet het ook als je geen zin hebt
  3. Je laat je niet afleiden door ruis
  4. Je houdt je aan je systeem
  5. Je blijft doorgaan, ook als het tegenzit
  6. Je leert, van je fouten en van feedback

Waarom discipline het verschil maakt tussen dromen en gewoon doen

Leuk hoor, plannen maken. Je hebt grootse ideeën, mooie doelen. Maar zonder discipline blijven het loze beloftes aan jezelf. Discipline is het verschil tussen “ooit” en “nu doen.”

Wil je echt iets bereiken, of dat nou afvallen, een boek schrijven, een bedrijf runnen of gewoon je inbox onder controle houden, dan kom je nergens zonder structuur en herhaling. Je hebt geen verschillende apps nodig, geen inspirerende quotes. Gewoon elke dag op komen dagen en doen wat je moet doen. Maar waarom is het eigenlijk zo belangrijk?

  • Je krijgt meer gedaan in minder tijd. Je doet niet aan eindeloos uitstel, geen oeverloos getwijfel. Je doet het gewoon.
  • Je maakt minder fouten. Want je focust je op wat er echt toe doet. En dat betekent aandacht voor wat je doet en minder gedoe achteraf. In mijn boek Full Focus op wat echt belangrijk is ga ik hier nog dieper op in. 
  • Je ziet sneller resultaat. Omdat je systematisch werkt. En dus niet wanneer het je uitkomt, impulsief.
  • Resultaten motiveren. Niet omdat je ineens vol motivatie zit, maar omdat je bewijs ziet dat het werk. En dat is verslavend.
  • Je hoeft niet meer te stressen. Je hebt geen last meer van last minute paniek, geen nachtwerk omdat je een deadline hebt. Je werkt stap voor stap aan je doel.
  • Afleiding wordt makkelijker te negeren. Want je weet waarvoor je het doet. En dan voelt “even scrollen” een stuk dommer om te doen.
  • Je planning loopt als een trein. Je weet wat je moet doen, wanneer en waarom. Dus hoef je je niet meer bezig te houden met de hele dag brandjes blussen.

Kortom: discipline maakt het verschil tussen je leven plannen en het daadwerkelijk doen.

Maar hoe bouw je discipline op, zoals topsporters, goede ondernemers of kunstenaars dat doen?

Discipline ontwikkelen: 7 stappen die werken

Tijd om aan de slag te gaan. Wil je eindelijk die kilo’s kwijt? Promotie maken, regelmatig sporten in de sportschool of dat ene project van “ooit” naar “nu” schuiven? Mooi. Dan gaan we niet wachten op motivatie of een magisch moment. Hoe krijg je discipline? Door eraan te werken volgens deze 7 stappen.

Stap 1. Stel een overduidelijk doel

Vage voornemens zijn waardeloos. “Ik wil fitter worden” is hetzelfde als “Misschien ga ik ooit op wereldreis, als ik tijd heb, geld heb en alles klopt.” Dat gaat dus never nooit gebeuren.

Duidelijk doel: “Over drie maanden wil ik 5 kilometer hardlopen zonder te wandelen. Ik train drie keer per week volgens een loopschema.”

Waarom dit werkt? Omdat je weet waar je heen gaat, wanneer je er moet zijn en hoe je er komt. Er is daardoor geen ruimte voor “Ik zie wel”.

Stap 2. Hak dat doel in stukken

Veel mensen falen niet omdat ze lui zijn, maar omdat ze hun doelen vormen als een grote olifant en ze deze in een hap willen eten. Succes zit ‘m juist in de kleine stappen (en happen).

Wil je een eigen bedrijf starten? Top. Maar als je alleen blijft denken aan ‘een succesvolle onderneming runnen’, dan ben je over drie maanden nog steeds alleen maar een beetje aan het googlen naar logo’s en visitekaartjes.

Begin dus klein. Wat moet er eerst gebeuren?

  • Marktonderzoek
  • Eén dienst scherp krijgen
  • Eerste klant binnenhalen

En ja, zet er deadlines op. Want zonder planning blijft het bij plannen.

Stap 3. Maak een planning, geen wensenlijst

We houden allemaal van grootse plannen. Een marathon lopen, een nieuwe website bouwen, vijf kilo afvallen en een nieuw bedrijf starten. Klinkt lekker ambitieus, maar je loopt geheid vast. Of over jezelf heen.

Discipline werkt alleen als je planning werkt. En dat betekent: realistisch zijn. Wil je Italiaans leren? Dan is elke ochtend tien minuten oefenen haalbaar. Elke dag drie uur Duolingo rammen naast je fulltime baan? Niet te doen. Wil je minder scrollen en meer lezen? Dan is een kwartiertje per dag prima. Een compleet boek per week is leuk voor op Instagram, maar niet voor je hoofd.

Dus:

  • Breek je doel op in kleine, concrete stappen
  • Zet deadlines op die je ook echt kunt halen
  • Reserveer tijd in je agenda en houd je eraan alsof het een afspraak is met je baas

Discipline is geen kwestie van tijd hebben. Het is een kwestie van tijd maken.

Over meer lezen gesproken: deze tips en meer handvaten behandel ik uitgebreid in mijn nieuwste boek Full Focus Op Wat Echt Belangrijk Is. Tijdens het lezen daag ik je uit om direct ermee aan de slag te gaan, zodat je het ook echt gaat aanpakken. Daardoor wordt je wensenlijstje een to-do lijst en maak je de vertaalslag van dromen naar doen.

Stap 4. Prioriteer en zeg vaker nee

Je wil iets bereiken? Mooi. Dat betekent keuzes maken. Geen “Ik wil én fitter worden én elke avond Netflixen én mijn tien hobby’s uitvoeren.” Zo werkt het niet. Ook Max Verstappen laat dingen schieten voor zijn doelen. Denk je dat hij elk weekend aan de BBQ hangt met z’n maten? Dacht het niet. Die rijdt keihard rondjes op het oefencircuit.

Discipline is keuzes maken. En keuzes maken is het durven snijden in je tijdverspillers.

  • Wil je een side hustle starten naast je werk? Dan moet dat avondje doelloos scrollen eraan geloven.
  • Wil je echt leren programmeren? Dan kan dat wekelijkse bordspelavondje misschien om de week.
  • Wil je minder stress op werk? Zeg dan eens ‘nee’ tegen dat extra klusje van je collega die alles op jouw bordje schuift.
  • Wil je een boek schrijven? Dat ga je niet redden als je elke avond je WhatsApp bijhoudt alsof je leven ervan af hangt.

Wees eerlijk: je hebt tijd zat, je gebruikt het alleen niet handig. Zeg dus eens vaker ‘nee’ tegen anderen, zodat je vaker ‘ja’ kunt zeggen tegen je eigen doelen. En nee, dat maakt je geen asociale kluizenaar. Dat maakt je gefocust. Mensen komen er wel overheen als je nee zegt.

discipline

Stap 5. Stel jezelf open voor feedback

Feedback krijgen is geen persoonlijke aanval. Het is ook geen bewijs dat je hebt gefaald. Het is simpelweg data over hoe jij het beter kunt doen.

Kijk naar mensen die wel wat bereiken. Die schrikken niet van een beetje kritiek. Sterker nog: ze vragen erom. Waarom? Omdat je met feedback sneller groeit dan met jaren aan zelfontwikkelingsprojecten.

J.K. Rowling werd keer op keer afgewezen met haar eerste Harry Potter- manuscript. Ze had kunnen zeggen: “Zie je wel, ik kan het niet.” Maar dat deed ze niet. Ze luisterde, herschreef en verbeterde. De rest is geschiedenis (en inmiddels een miljoen imperium).

Of je nu schrijver, ondernemer, programmeur of kok bent: als je allergisch blijft voor feedback, saboteer je jezelf. Dus: laat je trots thuis, stel gerichte vragen als iemand feedback geeft (“Wat kan er volgens jou beter?”) en doe er wat mee. Vraag zelf ook om feedback.

Stap 6. Begin met je rotklus: eat that frog

Ken je het discipline boek Eat That Frog van Brian Tracy? De titel klinkt niet appetijtelijk en dat is precies de bedoeling. Want die ‘frog’ staat voor je grootste, meest uitdagende, lastige en weerzinwekkende taak van de dag. En die moet je dus meteen doen. Niet eromheen draaien, niet eerst je mailbox checken. Gewoon meteen doen.

Waarom? Omdat uitstelgedrag een genadeloze sluipmoordenaar is van je discipline.

Hoe vaker je denkt: “Eerst even dit kleine taakje..”, hoe vaker je jezelf voor de gek houdt. Voor je het weer zit je drie uur later vast in een Slack-draadje over koffiemelk, heb je nog vijf tabbladen open met huizen op Funda en ligt die taaie klus nog precies waar hij is: onaangeraakt.

De truc is simpel: begin je dag met wat je het liefst zou vermijden. Of het nu dat vervelende telefoontje is, dat rapport waar je al wekenlang tegenaan hikt of dat LinkedIn-bericht dat je nog steeds niet durft te posten. Doe het eerst. Dan ben je ervan af en kun je de rest van de dag in de flow komen. Want zeg nou zelf: hoe groot is de kans dat jij om 16.00 uur ‘s middags nog denkt: “Hé, laat ik nu die moeilijke taak eens doen”? Precies, microscopisch klein. Dus eet die kikker bij het starten van je dag.

Stap 7. Schakel afleiding uit

Wil je echt discipline opbouwen? Dan moet je afleidingen de deur wijzen. Als Max Verstappen tijdens het rijden zijn appjes zou checken, zou hij zijn wagen zeker weten in de prak rijden.

Discipline draait om focus. En die focus krijg je niet als je elke paar minuten wordt onderbroken. Dus: maak het jezelf makkelijker en gooi de stoorzenders eruit.

  • Begin de dag met een duidelijke planning en bepaal vooraf hoeveel tijd elke taak mag kosten. Geen ‘we zien wel’, maar: dit is wat ik ga doen en zo lang mag het duren.
  • Zet je telefoon op vliegtuigstand. Of leg ‘m letterlijk in een andere kamer.
  • Werk een paar uurtjes thuis als het op kantoor aanvoelt alsof er een praatprogramma wordt opgenomen.
  • Verwijder je mail-app van je telefoon.
  • Gebruik het OHIO-principe: Only Handle It Once. Als je een mail opent, handel ‘m meteen af of archiveer ‘m. Anders blijft ‘ie spoken in je mailbox of je hoofd.
  • Krijg je halverwege je werkdag ineens een briljant idee voor een nieuwe dienst of product? Noteer het. Denk er later over na.
  • Gebruik een noise-cancelling koptelefoon als je in een drukke omgeving werkt. Het is meteen ook het internationale signaal voor: niet storen, ik ben bezig.

Afleiding uitschakelen is geen luxe. Het is een voorwaarde voor het kweken van discipline en het bereiken van je doelen. Jij beslist waar je aandacht naartoe gaat. En dat maakt het verschil tussen iets half doen of iets echt afmaken.

Wil je meer hierover leren? Volg me dan op Instagram of luister naar mijn Tijdwinst Podcast.

Discipline ontwikkelen? Gewoon doen

De slogan van Nike “Just Do It” geeft al aan dat topsporters, maar ook andere disciplines, doelen bereiken door het gewoon te doen. Discipline is geen magische superkracht of karaktertrek die je wel of niet hebt. Het is een vaardigheid. Hoe vaker je deze traint, hoe makkelijker het wordt om te doen wat nodig is. Ook als je geen zin hebt. In plaats van te blijven hangen in excuses, motivatiegebrek of de perfecte omstandigheden, kun je jezelf leren om gewoon te starten. En dat doe je in 7 stappen:

  1. Helder te weten wat je wilt
  2. Je doelen op te breken
  3. Een realistische planning te maken
  4. Keuzes durven te maken
  5. Feedback te gebruiken als brandstof
  6. Je lastige taak als eerste aan te pakken
  7. Afleidingen uit te schakelen

Je hebt dus geen strafkamp nodig waarbij je om 05.00 uur ‘s morgens al opstaat om een ochtendroutine te starten. Uiteindelijk is discipline het verschil tussen dromen en doen.

Björn Deusings
Time management expert

discipline

Veelgestelde vragen over discipline

  • Wat is een ander woord voor discipline?

    Zelfbeheersing is een ander woord voor discipline. Maar ook zelfcontrole, wilskracht of consistentie worden vaak gebruikt. Het draait allemaal om het vermogen om doelgericht te blijven, ook als je geen zin hebt.

  • Wat wil discipline zeggen?

    Discipline betekent dat je doet wat nodig is. Ook als je geen zin hebt. Het is het vermogen om trouw te blijven aan je keuzes op de lange termijn, in plaats van toe te geven aan kortetermijnverleidingen.

  • Wat is het verschil tussen discipline en motivatie?

    Motivatie is je startmotor: het is het enthousiasme waarmee je begint. Discipline is de band die je op het pad houdt als de motivatie wegebt. Dat is het verschil tussen “zin hebben” en “het toch doen”.

  • Hoe ontwikkel ik meer discipline in mijn dagelijkse leven?

    Begin klein. Maak je acties herhaalbaar. Kies een concrete discipline, voorbeeld: elke ochtend tien minuten lezen en doe dit consistent. Gedrag wordt pas discipline als het een gewoonte wordt.

  • Waarom lukt het me niet om vol te houden, ook al begin ik gemotiveerd?

    Omdat motivatie komt en gaat. Zonder discipline val je terug op oude gewoonte zodra het even tegenzit. Discipline zorgt ervoor dat je blijft bewegen. Ook zonder dat je nog motivatie hebt.

  • Welke rol spelen gewoontes bij het opbouwen van discipline?

    Een enorme rol. Goede gewoontes maken discipline makkelijker, omdat ze automatiseren wat je eerst met moeite deed. Je hebt dan minder wilskracht nodig en bouwt routine op in de richting van je doelen.

  • Hoe blijf ik gedisciplineerd als ik geen directe resultaten zie?

    Focus op het proces in plaats van de uitkomst. Zie discipline als een investering: je plant nu, je oogst later. Blijf daarom volhouden en beloon jezelf voor het volhouden, niet alleen voor het resultaat.

  • Wat als ik telkens terugval in oude patronen of uitstelgedrag?

    Terugvallen is normaal, maar blijf niet hangen in schuldgevoel. Onderzoek wat je triggert en pas je aanpak aan. Kies één actiepunt per keer om aan te pakken. Discipline is niet perfect zijn, het is telkens opnieuw kiezen voor je doel.

  • Kan ik discipline trainen – en zo ja, hoe?

    Ja, het is net als een spier. Train het dagelijks met kleine, haalbare acties. Hoe vaker je doet wat je jezelf voorneemt, hoe sterker je discipline wordt. En ook: hoe makkelijker het wordt om wel vol te houden.

  • Hoe houd ik discipline vol zonder streng of streng voor mezelf te worden?

    Discipline hoeft niet streng of rigide te zijn. Zie het als zelfzorg: je gunt jezelf vooruitgang. Combineer structuur met mildheid en accepteer dat falen hoort bij groeien. Blijf je focussen op het proces in plaats van het doel.

  • Wat is de invloed van slaap, voeding en omgeving op mijn discipline?

    Groot. Te weinig slaap of slechte voeding maakt je impulsiever en minder weerbaar tegen afleiding. Een opgeruimde omgeving en een gezond lijf versterken je mentale veerkracht en je discipline.

  • Hoe combineer ik discipline met zelfzorg en balans?

    Door jezelf niet voorbij te lopen in je streven naar volhouden. Plan rust net zo bewust als actie. Kies je prioriteiten en onthoud: discipline gaat over trouw zijn aan wat je echt belangrijk vindt. En daar hoor jij zelf ook bij.