Je lichaam probeert je via geheimtaal een seintje te geven dat je emotioneel niet helemaal in balans bent, maar dan moet je de lichamelijke klachten natuurlijk wel herkennen – om ze te ontcijferen en de balans te herstellen. Dit is waar stress zich in je lijf manifesteert hoe je jouw emotioneel geheugen reset.
Wat komt aan bod?
- Wat jouw lijf je probeert te vertellen
- Stress, lichamelijke klachten en meer
- Wat kun je hier nou tegen doen?
- De oorzaak aanpakken is natuurlijk beter
Wat jouw lijf je probeert te vertellen
Ervaar je op dit moment stress of ben je zo kalm als een zalm? Wanneer je bij jezelf te rade gaat hoe het er met je gemoedstoestand voor staat, kijk je meestal binnenin: voel ik me kalm, merk ik dat ik opgefokt ben of ben gaat het wel prima zo?
Goed, je weet dat er ook fysieke tekenen zijn die jou kunnen wijzen op de aanwezigheid van stress, maar hoe jij je voelt is toch wel de voornaamste indicator. Je herkent die knoop in je maag, het rusteloze gevoel of de prikkelbaarheid wanneer iemand je een vraag stelt. Duidelijke symptomen van stress.
En op dit moment – nou, nee – zulke gevoelens ervaar je momenteel niet. Je zou dus niet direct zeggen dat je gestresst bent.
Hoewel we natuurlijk hartstikke blij zijn om dat te horen, willen we je toch nogmaals die vraag stellen. Nu niet met de focus op je emoties, maar op je lijf. Want ondanks dat jij je niet gestrest voelt, kan het zomaar zijn dat je het toch bent, zonder dat je het doorhebt.
- Let maar eens even op je schouders: zijn ze relaxed en hangen ze laag? Of merk je toch dat je onbewust aan het samenknijpen bent?
- En kijk meteen eens naar je handen? Maak je vuisten of heb je de drang om dat te doen? Of liggen ze relaxed in je schoot?
- Nog zo’n stressvastklamper: je kaken. Indien je stress ervaart klem je ze waarschijnlijk nu dicht. Ontspan ze even. Mond open, goed zo. Dicht. En relax.
Zo’n hoofd-schouders-knie-en-teen moment werkt fantastisch in het lokaliseren van stress, en het (h)erkennen ervan. Want stress manifesteert zich niet altijd als een knoop in je maag, het heeft ook direct effect op je lijf, zoals je misschien al merkte
Een belangrijke en vernieuwende studie heeft dit ook aangetoond.
Neurofarmacoloog Candace Pert publiceerde in haar studie ‘The Physics of Emotion’ dat stress en de (onbewuste) emoties die je daarbij voelt zich in je lijf nestelen. Dit resulteert vervolgens in lichamelijke klachten.
En hoewel dat tegenwoordig niet meer wereldschokkend nieuws is, bleek het destijds (in 2007) een compleet vernieuwende kijk op onze Westerse gezondheidsindustrie. Emoties bleken effect te hebben op ons lijf?!
Ja, zegt Pert:
‘Je lichaam is je onderbewuste gemoed. Het past zich aan aan de emoties je die ervaart.’
Het gevoel dat in je hoofd of in je lijf ontstaat vertaalt zich naar chemische verbindingen. En die moeten ergens vrijkomen. En aangezien je lijf bestaat uit weefsel, huid, spieren, klieren en organen die allemaal eiwit-receptoren hebben, wordt het dáár opgeslagen.
Lees dat laatste nog eens: je huid kan stress opslaan. Of je spieren.
Wat houdt dat precies in?
Pert:
‘Dit betekent dat emotioneel geheugen is opgeslagen in verschillende plekken in je lijf, soms in plaats van en soms naast een plek in je brein. Niet uitgedrukte en onbewuste emoties worden letterlijk opgeslagen in het lichaam. Het zijn echte emoties die het lichaam wil uitdrukken, zodat ze opgelost kunnen worden.’
Tamelijk bizar als je er op die manier naar kijkt: je lichaam probeert je letterlijk te waarschuwen ‘hé, ik ervaar stress!’. Zodat je er iets aan kunt doen. Zodat je onbewuste emoties bewust kunt aanpakken.
Daarom is het wel belangrijk dat de lichamelijke tekenen herkent. Dat je weet waar je op moet letten.
Stress, lichamelijke klachten en meer
Om te achterhalen of je lijf jou inderdaad iets te vertellen heeft, luister je naar de signalen. Waar ligt jouw stress opgeslagen?
‘Je kunt jezelf altijd toegang verschaffen tot dit emotionele geheugen’, zegt Pert, via het eiwitten-receptoren netwerk. En dat kan op verschillende manieren’.
Volgens haar corresponderen bepaalde lichaamsdelen met bepaalde emoties. Iets dat een onderzoek uit 2013 ook heeft aangetoond. Daar zie je duidelijk dat we sommige emoties op vaste plekken in ons lijf voelen.
Gegevens uit het onderzoek. Klik om site te bezoeken
Het is hierbij erg interessant om te weten dat dit onderzoek is uitgevoerd onder verschillende culturen en dat dus echt een universeel idee aankaart:
Wij mensen ervaren emoties in ons lijf. Dat heeft dus niets te maken met spiritualiteit, geloof of cultuur.
Zodra je ergens van walgt dan ervaar je die emotie vanaf je keel tot aan je maag. Dat geldt niet alleen voor jou, maar ook voor je baas, je buurvrouw of iemand aan de andere kant van de wereld. Angstig? Het gevoel hoop zich op in je borstkas en je maag. Niet sporadisch, maar iedere keer dat je angstklachten ervaart.
Wat weten we nog meer?
Nou, het blijkt dus dat je lichaam die stress al na enkele seconden opslaat, en dan vooral in rondom je ogen, mond en je kaken. De spieren in dat gebied spannen zich aan, waardoor je onbewust je kaken op elkaar klemt of constant je wenkbrauwen fronst. Vooral depressieve gevoelens zorgen hiervoor. Zonder dat je het doorhebt span je deze aan waardoor er een fronsrimpel kan ontstaan. Indien je dus enkele lijntjes op je voorhoofd hebt staan is dat dus een direct teken van je teveel zorgen maken.
Depressie zorgt er ook daadwerkelijk voor dat bepaalde ledematen waar voelen. Het kan je dan meer moeite kosten om je armen of benen te bewegen, zoals je op bovenstaand plaatje ziet. Bij het ervaren van chronische stress of depressie kunnen spiergroepen zelfs korter worden waardoor je nek- en rugklachten ervaart.
Al die spanning in je lijf zorgt daarnaast nog voor een verminderde bloedsomloop waardoor je de zuurstof beperkt. Hierdoor kunnen er ophopingen van melkzuur en metabolieten ontstaan die je pijnreceptoren activeren: je ervaart pijn en lichamelijke klachten hierdoor dus heviger.
Wat kun je hier nou tegen doen?
Volgens de studie van Perth zijn er dus een aantal plekken waar je lichamelijke klachten door stress of negatieve emoties ervaart; rondom je ogen, kaken, nek, rug, schouders, wenkbrauwen, maar ook heupen.
Om die stress daar te verlichten, wil je jij er allereerst van bewust zijn: waar voel ik spanning in mijn lijf? Merk ik dat ik mijn kaken op elkaar klem? Ben ik aan het fronsen? Zit mijn nek vast? Zodra jouw stress gelokaliseerd hebt, probeer je deze delen los te maken:
-
- Schouders: adem diep in en uit en trek je schouders op, richting je oren. Beweeg je schouders in rondjes naar voren en naar achteren.
- Nek: leg vervolgens je kin op je borstkast en rol naar je linkerschouder. Vervolgens naar je rechterschouder. Rol gelijk wat rondjes met je hoofd om de stress te verlichten.
- Wenkbrauwen: knijp je ogen even samen en span ze open. Neem daarna je ringvinger en plaats deze aan de binnenkant van je ogen. Veeg zachtjes naar de buitenkant en omhoog. Je maakt dus eigenlijk cirkeltjes rondom je ogen.
- Kaken: open je mond en, als het even kan, probeer dan te gapen. De beweging die je namelijk dan maakt ontspant je kaken. Je kunt ook je kaakgewricht masseren (onder je jukbeen, vóór je oren).
- Heupen: heupen blijken verbonden te zijn aan je kaken. Ervaar je veel stress dan zul je het allereerst dáár merken, vervolgens sijpelt dit door naar je heupen. Nadat je die kaak-oefeningen hebt gedaan, probeer er dan gelijk wat yoga-poses achteraan te doen, het liefst die je heupen zoveel mogelijk openen.
De oorzaak aanpakken is natuurlijk beter
Allemaal leuk en aardig, die stress verlichtende oefeningen, maar symptoombestrijding is niet hetzelfde als je problemen oplossen. Afhankelijk van wat de oorzaak is van jouw stress, probeer het bij de bron aan te pakken. Door bijvoorbeeld jouw te hoge werkdruk op te lossen (door goed timemanagement) of bewuster met je grenzen om te gaan (door gezonde assertiviteit).
In onze assertiviteitscursus leren we je dat laatste; hoe je jouw grenzen leert herkennen en hoe je aangeeft wanneer iemand er overheen dreigt te stappen. Op die manier voorkom je dat je teveel hooi op je vork neemt of ‘ja’ zegt tegen zaken terwijl je eigen een ‘nee’ wil (en had moeten) zeggen.
Ter aanvulling op onze assertiviteitscursus raden we je aan deze artikelen te lezen. Daar leer je hoe je niet alleen beter met stress kunt omgaan, maar ook hoe je deze zoveel mogelijk kunt voorkomen.
- 8 tips om kalm te blijven in tijden van coronastress
- Omgaan met stress oefeningen — 7 praktische mindfulness tips
- Symptomen oververmoeidheid? “Verander je mindset” zegt Stanford psycholoog (3 tips)
- Hoge werkdruk aankaarten bij je leidinggevende (4-stappenplan)
En wil je nóg meer inzicht krijgen in stress en hoe je het kunt voorkomen? Check dan deze video! Daarin vertelt time management expert Jon je meer over wat stress precies is en geeft hij je vijf praktische tips om stress te voorkomen én aan te pakken.
