Ken je dat gevoel dat je collega ineens een compleet andere kant laat zien en je denkt: wat is er met jou aan de hand? Of dat je zelf ergens van streek bent, maar je geen idee hebt waarom? Welkom in de wereld van emoties. Het is lastig, maar het goede nieuws: emotionele intelligentie is te trainen.

En nee, dit is geen zweverige zelfhulppraat. Het gaat er gewoon om dat je jezelf en anderen beter snapt. Van een ruzie met een vriend tot het smooth laten verlopen van een teamoverleg: wie zijn emoties kan lezen en ermee om kan gaan, loopt simpelweg voor.

Wat komt aan bod:

    1. Wat houdt emotionele intelligentie in?
    2. Waarom emotionele intelligentie zo belangrijk is
    3. Zo herken je emotionele intelligentie
    4. Emotionele intelligentie ontwikkelen met deze 5 concrete technieken
    5. Conclusie: stop met doen alsof je slim bent, word emotioneel slim
    6. Veelgestelde vragen over emotionele intelligentie

Wat houdt emotionele intelligentie in?

Laat ik direct eerlijk tegen je zijn: je (hoge) IQ alleen maakt je nog geen ster in het leven. Emotionele intelligentie (vaak EI of EQ genoemd) is eigenlijk wat bepaalt hoe je functioneert, zowel privé als op werk.

Wat doet emotionele intelligentie precies?

EI gaat over twee dingen: jezelf snappen en anderen snappen. Het is het vermogen om emoties te herkennen, begrijpen en – het allerbelangrijkste – er slim mee om te gaan. Stel: je manager barst in woede uit omdat een rapport niet op tijd af is, jij snapt waarom, blijft kalm en stuurt een oplossingsgerichte reactie terug. Dat is EI. Of denk aan een vriend die ineens stil wordt tijdens een avondje uit; jij merkt dat iets speelt en vraagt er subtiel naar. Dat is ook EQ.

Emotionele intelligentie en Daniel Goleman

Daniel Goleman, de psycholoog die het begrip populair maakte, zei het al: succes in je leven draait niet alleen om hoe slim je brein is (IQ), maar vooral om hoe slim je met emoties omgaat (EQ).

Je IQ meet hoe goed je dingen kunt leren, problemen kunt oplossen en logisch kunt nadenken. Handig voor wiskunde of strategische puzzels. Je EQ meet hoe goed je je eigen emoties en die van anderen begrijpt, hoe je erop reageert en hoe je relaties onderhoudt.

Simpel gezegd: IQ helpt je een probleem op te lossen, EQ zorgt dat je het oplost zonder dat iedereen om je heen in tranen uitbarst.

Waarom emotionele intelligentie zo belangrijk is

Emotionele intelligentie maakt je leven simpelweg een stuk makkelijker. Hier is waarom:

  • Privé: minder drama. Relaties met je partner, vrienden of familie verlopen een stuk soepeler. Je herkent wanneer iemand een off-day heeft en reageert slim, in plaats van meteen te exploderen. Stel: je broer reageert ineens kortaf tijdens een familiediner. In plaats van terug te snauwen, vraag je rustig wat er speelt. Zo krijg je geen ruzie en wel inzicht. Dat is EI in actie.
  • Werk: slimmer samenwerken zonder gedoe. Je kent je grenzen, weet waar je energie naartoe gaat en speelt beter in op collega’s. Bijvoorbeeld: je merkt dat een collega gestrest is over een deadline. In plaats van hem te negeren of al het werk over te nemen, bied je een kleine helpende hand of geef je een slimme suggestie. Hierdoor is er minder gedoe en beter resultaat. 
  • Voor jezelf: stress? Geen probleem. Veranderingen, tegenslagen, drukke periodes; je kunt er beter mee omgaan. Je laat je niet zomaar uit het veld slaan. Stel je voor: er is een onverwachte reorganisatie op je werk. In plaats van in paniek te schieten, kijk je wat er wel te beïnvloeden is en handel je strategisch. Zo heb je minder stress en meer controle.

Zo herken je emotionele intelligentie

Hoe weet je of je emotioneel intelligent bent? Dit zijn de vijf emotionele intelligentie kenmerken volgens Daniel Goleman:

1. Zelfbewustzijn

Kun je je eigen emoties herkennen en begrijpen? Weet je waarom je iets voelt en hoe dat je gedrag beïnvloedt? Ken je je sterke en zwakke punten?

Voorbeeld:
Je bent chagrijnig tegen je partner omdat je stress hebt over een presentatie die je morgen moet geven. In plaats van te ontploffen, herken je dat je humeur niet over de ander gaat, maar over je eigen spanning.

2. Zelfregulering 

Kun je je emoties beheersen? Blijf je kalm onder druk of schiet je meteen uit je slof?

Voorbeeld:
Tijdens een teammeeting praat iemand op een vervelende manier dwars door jouw idee heen. In plaats van direct terug te snauwen, adem je even in, noteer je je punten en geef je later rustig je feedback. 

3. Motivatie

Wat drijft jou echt? Niet geld of status, maar je intrinsieke motivatie.

Voorbeeld:
Je blijft werken aan een nieuw concept voor je klanten, puur omdat je vindt dat het beter kan. Niet voor de bonus, niet voor de lof, maar omdat je trots wilt zijn op de kwaliteit.

4. Empathie 

Kun je de emoties van anderen aanvoelen en erop reageren op een passende manier?

Voorbeeld:
Een collega reageert kortaf op berichten. In plaats van geïrriteerd te worden, merk je op dat hij overbelast is en bied je aan iets uit handen te nemen. Hij voelt zich gezien, jij houdt de sfeer rustig.

5. Sociale vaardigheden 

Kun je goed samenwerken, relaties opbouwen en conflicten oplossen zonder dat alles escaleert?

Voorbeeld:
Je leidt een projectteam en moedigt iedereen aan hun ideeën te delen. Wanneer er meningsverschillen zijn, help je het gesprek constructief te houden, zodat iedereen gehoord wordt en er oplossingen komen.

Hoe herken je iemand met een hoog EQ? Iemand met een hoog EQ laat deze vijf eigenschappen zien in zijn gedrag. Wil je precies weten hoe hoog je EQ is? Doe dan een emotionele intelligentie test en check hoe hoog je scoort.

Emotionele intelligentie ontwikkelen met deze 5 concrete technieken

Oké, je weet nu dat je EQ nog een work in progress is. Goed nieuws: dat is stap één. Bewustwording is het startpunt. Maar hoe train je emotionele intelligentie? Je moet erkennen dat je aan zelfreflectie, empathie en sociale skills moet werken. 

Hier zijn per component concrete technieken om je emotionele intelligentie te trainen:

1. Zelfbewustzijn ontwikkelen

Wil je beter met je emoties omgaan? Dan begint het bij zelfbewustzijn: leren herkennen wat je voelt en waarom. Misschien merk je iets, maar probeer je het meteen weg te duwen of jezelf af te leiden. Je hebt een rotdag en besluit een chocoladereep te eten en te scrollen op social media. Ja, het leidt je af, maar het echte probleem? Dat los je er niet mee op.

Tip: schrijf dagelijks op wat je voelt en waarom. Wat triggerde die emotie? Kun je het koppelen aan iets concreets dat gebeurde?

Voorbeeld: Je merkt dat je geïrriteerd raakt tijdens een telefoongesprek. Door op te schrijven dat het komt door een stapel werk die je nog moet doen, begrijp je dat je humeur niet over de ander gaat, maar over je eigen stress. Dat inzicht geeft je controle, in plaats van dat je zomaar ontploft.

En heb je zo’n naar (telefoon)gesprek gehad? Dan kan opbeurende muziek je ook weer helpen vrolijk te worden, zoals deze After Calls Recovery Playlist van Tijdwinst.com

2. Zelfregulering trainen

Voel je dat je bijna ontploft van woede, frustratie of stress? Stop even. Probeer de 6-seconden-techniek: adem zes keer diep in en uit. Het is simpel, maar krachtig.

Waarom? Je geeft je hersenen de kans om de automatische fight-or-flight-reactie af te koelen, voordat je iets doet waar je later spijt van hebt.

Voorbeeld:
Je zit in de file en iemand snijdt je af. In plaats van te toeteren en vloeken, haal je zes keer diep adem. Resultaat: je blijft rustig, je bloeddruk daalt en je bent niet meer die driftkikker in een koekblik.

3. Motivatie groeien

Iedereen heeft dingen die hij wil bereiken, het is alleen de vraag of je er bewust bij stilstaat. Misschien wil je rustiger blijven tijdens lastige gesprekken of eindelijk die ochtendroutine volhouden zonder vijf keer op snooze te drukken als de wekker gaat. Weet wat je wilt en bedenk de concrete stappen om er te komen.

Tip: maak je doelen behapbaar en vier kleine successen. Het gaat niet om perfectie, maar om vooruitgang.

Voorbeeld:
Je wilt een ochtendroutine opbouwen. Begin klein: verander één ding, zoals elke ochtend een glas water drinken of vijf minuten stretchen. Voel je die mini-overwinning? Dat geeft motivatie om door te gaan en je brein denkt: hé, dit werkt, ik wil hier meer van doen!

In de Tijdwinst Podcast sprak ik met high performance blogger voor Tijdwinst.com, Inge Martina Nysten, over het boek The Miracle Morning, over (you guessed it) de ideale ochtendroutine. Dus mocht je inspiratie nodig hebben, luister deze aflevering van de Tijdwinst Podcast dan.

4. Empathie tonen

Voel je je ongemakkelijk bij gesprekken over gevoelens? Geen paniek, dat is normaal. Empathie kun je oefenen. Stapje voor stapje, in elke sociale situatie.

Tip: let bewust op hoe anderen zich voelen en durf ernaar te vragen. Stel vragen zoals: “Wat vind je van situatie X?” of “Kan ik iets doen om te helpen?”. Het klinkt spannend, maar het valt reuze mee. Mensen vinden het juist fijn dat je aandacht toont.

Voorbeeld:
Je collega is een beetje afwezig tijdens de lunch. In plaats van te denken: laat maar, vraag je: “Ik merk dat je stil bent, gaat alles goed?”. Plotseling voelt diegene zich gehoord, opent zich en je krijgt een beter beeld van wat er speelt. Dat is empathie in actie. 

5. Sociale vaardigheden verbreden

Voel je je soms wat ongemakkelijk in sociale situaties? Geen zorgen, daarin kun je je trainen. Probeer de 3-dingen-regel: drie simpele stappen die je in elk gesprek kunt toepassen; of het nu bij de koffieautomaat is, in de supermarkt of met je buurvrouw.

  1. Geef een compliment
    Bijvoorbeeld: “Tof dat je die presentatie zo goed hebt opgepakt!”
  2. Stel een oprechte vraag
    Bijvoorbeeld: “Hoe heb je dat voor elkaar gekregen?” of “Wat vind jij het leukste aan dat project?”
  3. Luister actief en doe een voorstel of tip
    Bijvoorbeeld: “Oh, dat klinkt interessant. Heb je al geprobeerd dit te doen?”

Waarom dit werkt: je toont aandacht, je stimuleert een gesprek en je maakt de ander blij. Bovendien oefen je stapsgewijs je sociale skills en dat merk je snel in je dagelijkse interacties.

EQ

Meer tips en tricks op social media, in de nieuwsbrief en mijn boeken

Wil je slimmer werken en minder gedoe? Volg me op Instagram voor tips die je echt iets opleveren. Of luister naar de Tijdwinst Podcast als je klaar bent met clichés en wilt weten hoe je je focus, productiviteit en emotionele intelligentie echt aanpakt.

Ben je een lezer en op zoek naar een emotionele intelligentie boek? In mijn boek Full Focus Op Wat Echt Belangrijk Is leer je eindelijk keuzes maken die ertoe doen en nee te zeggen tegen afleidingen. En in mijn boek Elke Dag Om 15.00 Uur Klaar vertel ik je meer over slimmer te werken, niet harder. Zodat je tijd overhoudt voor dat wat er echt toe doet.

Conclusie: stop met doen alsof je slim bent, word emotioneel slim

Met je IQ alleen red je het niet. Wie zijn eigen emoties niet begrijpt en niet snapt wat er om hem of haar heen speelt, loopt constant tegen problemen aan. Zowel privé als op het werk. Het goede nieuws? Het is trainbaar, zelfs zonder emotionele intelligentie training. Word je bewust van wat je voelt, leer je emoties te reguleren, ontdek wat je drijft, voel aan wat anderen nodig hebben en verbeter je sociale vaardigheden. Het klinkt simpel, maar wie dit consequent oefent, loopt voor. Daardoor heb je minder drama, minder stress, meer controle en betere relaties.

Kortom: wil je slimmer zijn? Werk dan aan je EQ!

Veelgestelde vragen over emotionele intelligentie

  • Wat is emotionele intelligentie (EI) en waarom is het belangrijk?

    Emotionele intelligentie betekenis: het draait om het vermogen om emoties te herkennen, te begrijpen en slim mee om te gaan, zowel bij jezelf als bij anderen. Het is belangrijk omdat je hiermee relaties, werk en persoonlijke situaties soepeler laat verlopen. Wie zijn emoties en die van anderen goed kan lezen, kan beter reageren, stress verminderen en conflicten voorkomen. IQ alleen maakt je slim in theorie, maar EQ bepaalt hoe effectief je daadwerkelijk functioneert. Kortom: emotioneel slim zijn geeft controle en minder drama in je leven.

  • Welke vaardigheden vallen onder emotionele intelligentie?

    De vijf kernvaardigheden van emotionele intelligentie zijn: zelfbewustzijn, zelfregulering, motivatie, empathie en sociale vaardigheden. Zelfbewustzijn helpt je je eigen emoties herkennen, zelfregulering zorgt dat je niet uit je slof schiet. Motivatie drijft je intrinsiek, empathie helpt je anderen aan te voelen en sociale vaardigheden maken samenwerken en conflicten oplossen makkelijker. Samen vormen deze vaardigheden een toolkit om zowel privé als professioneel effectiever te zijn.

  • Hoe kan ik mijn emotionele intelligentie ontwikkelen en versterken?

    Je ontwikkelt emotionele intelligentie door bewust te werken aan zelfreflectie, empathie en sociale vaardigheden. Noteer dagelijks je gevoelens, oefen met kalm te reageren bij stress en train actief luisteren en aandacht tonen. Wie te maken heeft met lage emotionele intelligentie kan hiermee leren beter te sturen op reacties en gedrag. Het gaat om kleine stappen: doelen stellen, feedback vragen en consequent oefenen. Zo groeit je EQ stapsgewijs en merk je direct resultaat in relaties en werk.

  • Wat is het verschil tussen IQ en EQ?

    IQ meet hoe goed je dingen kunt leren, logisch nadenken en problemen oplossen. EQ meet hoe goed je je eigen emoties en die van anderen begrijpt, hoe je erop reageert en hoe je relaties onderhoudt. Simpel gezegd: IQ helpt je een probleem oplossen, EQ zorgt dat je dat doet zonder chaos of drama te veroorzaken. IQ is nuttig voor kennis en strategie, EQ bepaalt hoe succesvol je daadwerkelijk functioneert in het echte leven.

  • Hoe herken ik mijn eigen emoties beter?

    Je herkent je emoties beter door ze bewust te observeren en te analyseren. Schrijf op wat je voelt, wanneer je het voelt en wat de trigger was. Door dit regelmatig te doen, zie je patronen in je gedrag en emoties. Zo weet je bijvoorbeeld dat je irritatie voortkomt uit stress, niet uit wat een ander deed. Zelfbewustzijn geeft controle en voorkomt dat je automatisch reageert.

  • Hoe kan emotionele intelligentie bijdragen aan succes in mijn carrière?

    Emotionele intelligentie helpt je beter samen te werken, grenzen te bewaken en stress te beheersen. Je begrijpt collega’s beter, voorkomt onnodige conflicten en kunt effectiever communiceren. Ook helpt het je beslissingen te nemen zonder overhaaste emoties. Mensen met een hoog EQ vallen op in leiderschap, projectmanagement en klantcontact. Kortom: EQ maakt je carrière minder chaotisch en succesvoller.

  • Hoe kan ik omgaan met mensen die een lage emotionele intelligentie lijken te hebben?

    Blijf kalm, observeer hun gedrag en laat je niet meeslepen door hun emoties. Begrijp dat hun reacties vaak niet persoonlijk zijn en pas je communicatie aan. Geef duidelijke grenzen aan en blijf professioneel in conflicten. Empathie helpt je ook inzien wat hun motivatie of frustratie kan zijn. Zo voorkom je dat lage emotionele intelligentie bij anderen je eigen effectiviteit ondermijnt.

  • Hoe helpt emotionele intelligentie bij het omgaan met stress en conflicten?

    EI stelt je in staat emoties te reguleren, situaties rustig te bekijken en strategisch te reageren. Je kunt kalm blijven tijdens lastige gesprekken en oplossingen vinden zonder escalatie. Zelfbewustzijn helpt je je triggers te herkennen en empathie laat je de gevoelens van anderen beter inschatten. Sociale vaardigheden zorgen dat conflicten constructief verlopen. Zo wordt stress beheersbaar en houd je grip op lastige situaties.

  • Wat is de rol van zelfbewustzijn in emotionele intelligentie?

    Zelfbewustzijn is het fundament van EQ: het helpt je herkennen wat je voelt, waarom je het voelt en hoe het je gedrag beïnvloedt. Het geeft inzicht in je sterke en zwakke punten en voorkomt dat je automatisch reageert op emoties. Door dagelijks je gevoelens te analyseren, vergroot je je controle over stress en conflicten. Het maakt het makkelijker om doelgericht te handelen in werk en privé.

  • Hoe kan ik emotionele intelligentie toepassen in teamverband of leiderschap?

    In teams en leiderschap helpt EQ om communicatie, samenwerking en motivatie te verbeteren. Je voelt aan wat teamleden nodig hebben, voorkomt escalaties en moedigt een constructieve sfeer aan. Met empathie en sociale vaardigheden kun je conflicten oplossen zonder drama en mensen effectiever te begeleiden. Zelfbewustzijn en zelfregulering zorgen dat je als leider voorbeeldgedrag toont. Kortom: EQ maakt van een groep individuen een effectief en harmonieus team.